Erzincan'a 52 km uzaklıkta, 2354 km2 yüzölçümlü Kemah ilçesinin nüfusu 2014 yılı nüfus sayımına göre 7.760' dır.Geçmişi eskiye dayanan ilçenin adına ilk kez, Hitit Kralı I.Şuppiluliuma döneminde yazılan bir metinde rastlanmaktadır. Metinde I.Şuppiluliuma ile Hayaşa Kralı Kranis'in, Ku¬maha (Kemah) yöresinde savaştıklarından söz edilmektedir. Kemah, antik çağlarda, Müslüman Arap akınları ve Türk dönemlerinde jeo-stratejik konumu nedeniyle anahtar rol oynamıştır.

Malazgirt zaferinden sonra, Mengücek Beyliği'nin ilk merkezi olan Kemah, sonraları sırasıyla, Selçuklulaı'ın, İlhanlılarıın ve Celayirliler'in eline geçti. 1370-1403 yılları arasında da Mutahharten'in yönetimine girdi. Timurun Anadolu seferi sırasında işgal edilen Kemah, kısa bir süre Akkoyunluların yönetiminde kaldıktan sonra, 1515'te Bıyıklı Mehmed Paşa ta¬rafından alınarak, Osmanlı Devleti'ne katıldı. Kemah, Osmanlı yönetiminde Diyarbekir Eyaleti'ne bağlı bir sancak iken, daha sonraları Erzurum Eyaleti'nin Erzincan Sancağı'na bağlı kaza durumuna getirildi.

Kamus ül-Alam'da Kemah'a ilişkin şu bilgiler vardır:"Erzurum Vilayeti'nin Erzincan Sancağı'nda, ilçe merkezi bir kasabadır. Kasabanın 4.000 nüfusu, kilim dokuma tezgahları, 1 rüştiyesi vardır. İlçe, 7 bucak ve 75 köy ile 18.872 nüfusa sahiptir.
Verimli tarım ve toprak ürünleriyle ünlüdür. Yerel sanayi ürünlerini kilim, seccade, ço¬rap ve eldiven oluşturur. İlçede kömür madeni çıkarılmaktadır.

TARİHİ YAPILAR

Kemah Kalesi
Karasu'ya egemen yalçın kayalar üze¬rinde inşa edilmesi nedeniyle, elde edilme¬si güç bir kaleydi. Yapım tarihi ve yapımcı¬sı bilinmemektedir. Arsak (Arşak) krallarının adı geçtiğinden Artaksiadlar döneminde yapıldığı sanılmaktadır.

Bizans döneminde Ani, Darana-Kemaghe, Gamahha ve Arap döneminde Berberi adlarıyla bilinmekteydi. Burç ve bedenleri büyük blok kesme taşlardan yapılmış, beş¬gen planlı burçlarla güçlendirilmiş bir yapıdır.

Yavuz 8ultan Selim'in kaleyi aldıktan sonra bir burç eklettiği söylenir.

Gülabi Bey Camii
Kemah ilçe merkezinde Çarşı Mahallesi'ndedir. Uç kitabesi vardır. Başka bir yer¬den getirildiği sanılan yazıtta, 1328 tarihi görülmekte, asıl yazıtta. 1450'de Emir Gü¬labi Bey'in yaptırdığı bildirilmektedir. Ayrıca, 18. yüzyıla ait onarım kitabesi bulunmakta¬dır. Kare planlı, eğimli çatıyla örtülü bir yapıdır. Doğu ve batı duvarlarında 2 dizide 3'er, gü¬ney duvarında mihrabın yanlarında 2 dizide 2'şer penceresi vardır. Kuzeye, daha geç dönem¬de son cemaat yeri eklenmiştir. Mihrap mukarnas dolguludur, çevresi Barok süslemelidir. İbadet mekanına sütunceli taç kapının nişinde bulunan yuvarlak kemerli kapıdan girilir.

Gülabi Bey Hamamı
Caminin 10 m batısındadır. 1328'de camiyle birlikte yapıldığı sanılmaktadır. Soyunma, soğukluk, sıcaklık ve külhan bölümlerinden oluşan, klasik Osmanlı hamamları planındadır. Haç biçimi üç eyvanlı ve köşe hücrelidir. Sıcaklık ortada büyük bir kubbe, eyvanlar beşik tonozla örtülüdür. İki halvet hücresi kare planlı ve kubbelidir.

Melik Gazi Türbesi
1071-1228'de yöreye egemen olan Mengücek Beyliği dönemine aittir. Kemah'ın kuzeybatısındaki, kayalık platform üzerinde yapılmıştır. Tığla duvarlı, sekiz köşeli bir yapıdır. Alttaki mezar odasının ortasında üst katı taşıyan sekizgen bir sütun vardır. Orta direk, tavan silmeleri ve tavan, tuğla örgü düzenindedir. Türbe, inşa malzemesi ve cenazeliğin orijinal şekli ile dikkat çekmektedir.
Halk arasında "Sultan Melek" olarak adlandırılan türbede, Mengücek Beyliği döneminde yaşayan Sultan Melik'in mumyası ve 5 mezar bulunmaktadır.

Melik Gazi Zaviyesi

Melik Gazi türbesinin yanında, dikdörtgen planlı bir yapıdır. Bina iki ayrı bölme tipi gösterir. Bunlar tuğladan küre biçiminde kubbelere sahiptir ve penceresizdir. Biri küçük, ikisi büyükçe 3 mezar, sol bölme içerisinde yer almaktadır. Tugay Hatun Kümbeti

Çarşı Mahallesi'nde, bahçe içindedir. 13. yüzyılda Mengücek Beyliği döneminde yapıldığı sanılmaktadır. İki katlı olup, altta yemek pişirilir, fakirlere ve yolculara yedirilirmiş. Silin¬dirik gövde ve konik kubbeden oluşmuştur.

Haç biçimli planlı mezar odası, pandantifli kubbeyle örtülüdür. Yapının taç kapısının taşları çeşitli şekil ve motiflerle bezenmiştir. Özenli taş işçiliği ilginçtir. Kıvrık dallar-rumiler, Selçuklu geçmeleri, örgü ve bitki palmet motiflerinden dört dizi süslemeyle çevrelenmiştir. Çatı boyunca, palmetlerden bir korniş yapıyı çevrelemektedir. Taç kapının özenli taş işçiliği hayli güzeldir.

Behramşah Kümbeti
Melik Gazi Kümbeti'nin yanındadır. Biri tromplu, öbürü pandantifli iki kubbeyle örtülü¬dür. Birbirine geçmeli iki kare mekandan oluşmaktadır. Ana yapı taştan, anıtsal kapısı tuğladandır.

Gülcü Baba Kümbeti
Taşboğası çevresinde, yüksek bir tepe üzerinde yapılmıştır. 13. yüzyılın ilk yarısına ait olduğu sanılmaktadır. Düzgün kesme taştan, iki katlı bir yapıdır. Altta mezar odası, üstte sekizgen gövdeden oluşmaktadır. İçten kubbe, dıştan piramit biçimi çatıyla örtülüdür. Ali Baba Türbesi

Çarşı Mahallesi'ndedir. 1969 yılında onarılmıştır. Kare planlı, kubbeli bir yapıdır. Güney¬de girişi ve her yüzde birer penceresi vardır.

Meryemana Kilisesi
Koruyolu köyündedir. Yapım tarihi ve yapımcısı bilinmemektedir. Alaettin Bey Çeşmesi
ilçe merkezinde bulunan Alaettin Bey Çeşmesi, 1879 yılında Alaettin Bey tarafından yaptırılmıştır. Mimarisi, batılı dönem özellikleri taşımaktadır.

Hacı Mehmet Bey Çeşmesi
İlçenin eski pazar yerinde bulunan çeşmenin, 1875 tarihli bir kitabesi bulunmaktadır.

Taşdibi Kilisesi
İlçenin kuzeyinde, Karasu kıyısında kayalara yapılmıştır. Hıristiyanlığın ilk dönemlerin¬de, Tarsuslu Aziz Paulus'un müritlerinden Azize Aya Thekla'nın yaptırdığı sanılmaktadır. İçte, siyah zemin üstüne al renkte melek-Meryem Ana ve İsa üçlüsü çizilmiştir.

Buz Mağaraları
İlçenin Ayranpınar köyünde bulunan buz mağaraları, kışın sıcak, yazın soğuk olma özelliğini taşımakta ve soğuk hava deposu olarak kullanılmaktadır. Mağaranın içinde büyük buz külteleri ve buzların oluşturduğu sarkıt ve dikitler bulunmaktadır. Buz mağarasında, ilçe köylerinin peynir, yağ gibi gıda maddeleri muhafaza edilmektedir.
Soğuksular Mesire Alanı Kemah ilçesindeki bu mesire yerinin özelliği, her yıl Haziran ayı sonunda çıkan ve Ağustos ayı sonunda kaybolan, beyaz köpüklü, soğuk sularıdır.

Kemah Tuzlası
İlçenin, Kömür-Tımısı-Yerhan tuzlaları; Tekel Genel Müdürlüğüne bağlı olarak işletilmekte ve Haziran-Kasım dönemlerinde üretim yapılmaktadır.